Jeśli pracujesz w dziale jakości lub chcesz wejść do branży automotive, to pewnie już obiło Ci się o uszy hasło: Inżynier Jakości Procesu. Brzmi poważnie, ale co to właściwie znaczy? Czy to ktoś, kto pilnuje produkcji, analizuje reklamacje, robi audyty, czy wszystko naraz?

Ten artykuł pomoże Ci to poukładać.

Rola Inżyniera Jakości Procesu to coś więcej niż tylko „kontrola” czy „zgodność z wymaganiami”. To zawód na styku trzech światów: produkcji, klienta i systemu jakości. I właśnie dlatego jest tak kluczowy. Bo to na poziomie procesu wszystko się zaczyna – jakość produktu oraz finalnie satysfakcja klienta.

Proces vs. Produkt – czyli gdzie zaczyna się jakość

Większość problemów jakościowych nie wynika z błędów w projekcie, tylko z tego, jak ten projekt jest realizowany na hali. I tu wchodzi cały na biało Inżynier Jakości Procesu – człowiek, który ma za zadanie tak współtworzyć i nadzorować procesy, żeby problemom zapobiegać, a nie je tylko „gasić” na końcu linii.

Jakość nie może być kontrolowana na końcu – musi być budowana w procesie.

Brzmi jak banał? Jasne. Ale jeśli pracujesz w automotive, to wiesz, że między teorią a praktyką potrafi być przepaść w otchłani  hali produkcyjnej i jednej nieodebranej dostawy od poddostawcy.

Klienci nie chcą „zgodnych wyrobów” – chcą stabilnych procesów

Rzeczywistość wygląda tak, że większość klientów (czytaj: OEM-y i Tier 1) nie patrzy już tylko na to, czy dostarczyłeś dobry detal. Oni chcą wiedzieć:

• Czy masz stabilny, zweryfikowany proces?

• Jakie audyty procesu są przeprowadzane (CQI, VDA 6.3, LPA)?

• Czy stosujesz core tools i umiesz zinterpretować wyniki SPC?

• Czy wyciągasz wnioski z problemów, zanim dojdzie do reklamacji?

To dlatego coraz częściej w zapytaniach ofertowych i podczas audytów padają pytania nie o produkt, tylko o… proces jego wytwarzania. A dokładniej: o to, kto ten proces ogarnia.

Bycie Inżynierem Jakości Procesu to nie bajka o pracy w ciszy przy komputerze i spokojnym popijaniu kawy. To raczej ciągłe balansowanie między produkcją, klientem, audytorem i własnym sumieniem.

Ale jeśli lubisz, gdy dużo się dzieje, nie boisz się wyzwań i masz otwarty umysł na systemowe podejście – ta rola może być Twoim naturalnym środowiskiem.

Kim jest Inżynier Jakości Procesu?

Wyobraź sobie, że proces produkcyjny to koncert rockowy. Masz gitarzystę (inżyniera procesu), wokalistę (operatora), menedżera trasy (kierownika produkcji) i… kogoś, kto stoi obok sceny, ma w ręku setlistę, wie, gdzie kabel może się odłączyć, i pilnuje, żeby nikt nie fałszował ani nie pomylił akordu.

W automotive tę rolę gra Inżynier Jakości Procesu (ang. Process Quality Engineer) i jest to osoba, która zwykle  odpowiada za:

• monitorowanie i doskonalenie procesów produkcyjnych pod kątem jakości,

• zapewnienie zgodności procesów z wymaganiami IATF 16949, specyficznymi wymaganiami klientów (CSR) oraz wymaganiami klienta (CR)

• analizowanie danych procesowych i inicjowanie działań korygujących / zapobiegawczych.

Jak widać fundamentem pracy Process QE to nie tylko pilnowanie parametrów, ale dbanie o to, żeby cały proces był powtarzalny, przewidywalny i odpowiednio wycentrowany.

Z punktu widzenia firmy to jest człowiek-łącznik:

• między produkcją („Linia 3 znowu stoi, bo kamera nie działa”),

• jakością („Musimy udowodnić klientowi, że mamy proces pod kontrolą”),

• inżynierią procesu („Czy ta zmiana w ustawieniach prasy nie zabije nam Cpk?”),

• a czasem… klientem („Proszę pokazać dowody, że proces spełnia PFMEA”).

To stanowisko wymaga nie tylko wiedzy technicznej, ale też odporności psychicznej i umiejętności rozmowy z każdym — od operatora po auditora (wewnętrznego lub trzeciej strony).

Inżynier Jakości Procesu vs. Jakości Wyrobu vs. Inżynier Procesu

Rola	Główne zadania	Kiedy wchodzi do akcji
Inżynier Jakości Procesu	Monitoruje i doskonali procesy, analizuje dane SPC, prowadzi lub bierze udział w audytach procesu, wdraża działania korygujące w procesie	Gdy trzeba zapobiec problemowi lub przywrócić proces do stabilności
Inżynier Jakości Wyrobu	Skupia się na kontroli gotowego produktu, obsłudze reklamacji, PPAP-ach do klienta, zgodności z wymaganiami klienta	Gdy produkt nie spełnia wymagań lub trzeba udowodnić jego zgodność, obsługa audytów klienta
Inżynier Procesu	Projektuje, wdraża i optymalizuje proces technologiczny od strony technicznej i wydajnościowej	Gdy trzeba zmienić lub opracować proces

W praktyce granice bywały (i bywają) płynne. W mniejszych zakładach jedna osoba potrafi łączyć dwie role role (jakość procesu z jakością wyrobu).

Jak widać w przemyśle liczy się nie tylko to, co dostarczasz, ale jak to powstaje. Pojedynczy niezgodny detal – jeśli wykryty i zatrzymany przez proces – zwykle nie ma negatywnego wpływu na współpracę. Proces, którego nie da się kontrolować może natomiast doprowadzić do eskalacji.

Inżynier Jakości Procesu – Zakres obowiązków i dzień z życia

Jeśli myślisz, że dzień Inżyniera Jakości Procesu to spokojne siedzenie w biurze i wypełnianie arkuszy w Excelu… to nie.
A przynajmniej — nie przez cały dzień.
To raczej praca w trybie „biuro – hala – spotkanie – hala – spotkanie – hala – raporty”. I tak w kółko.

Poranek – kontrola stanu procesu

Zaczynasz od kawy – to jest obowiązek nieujęty w planie kontroli, ale wpisany w DNA większości inżynierów jakości 🙂 Potem odpalasz raporty z produkcji:

• Jak wyglądały wskaźniki SPC w ostatniej zmianie?

• Czy były zatrzymania linii?

• Czy ktoś zgłosił problemy z charakterystykami specjalnymi?

Zakończeniem tej części dnia jest zwykle spotkanie kalibracyjne z zespołem oraz przełożonym/przełożoną.

Przedpołudnie – hala produkcyjna i tematy bieżące

Wychodzisz na halę, bo tam toczy się życie procesu.

• Sprawdzasz stanowiska z kluczowymi charakterystykami.

• Weryfikujesz, czy zapisy w planach kontroli są realizowane.

• Rozmawiasz z operatorami – często to oni pierwsi wychwytują odchyłki, zanim pokażą się w statystykach.

Jeśli trafia się problem — np. spadek Cpk poniżej wymagań klienta — musisz zorganizować szybką analizę przyczyny (5Why, QRQC) i wdrożyć działania korygujące, zanim temat nabierze rozgłosu.

Popołudnie – projekty, audyty, działania prewencyjne

Tu często wchodzą „kompleksowe” zadania:

• Przygotowanie do audytu klienta — kompletowanie dowodów, aktualizacja dokumentacji procesu, przegląd PFMEA z ewentualnym Reverese FMEA.

• Udział w nowych uruchomieniach – zatwierdzenie linii pod względem jakości (Run@Rate, próby produkcyjne, weryfikacja Error & Mistake Proofing).

• Przegląd działań z 8D Report lub A3, które wynikły z poprzednich problemów.

Checklista – obowiązki Process QE w pigułce

1. Monitorowanie procesu – SPC, raporty, działania korygujące.

2. Audyty procesu – wewnętrzne, LPA, wymagane przez klienta (CQI, VDA 6.3).

3. Utrzymanie dokumentacji jakościowej – plany kontroli, PFMEA, instrukcje, dystrybucja Alertów Jakościowych wynikających z reklamacji

4. Współpraca z produkcją – rozwiązywanie bieżących problemów, szkolenia operatorów na podstawie lekcji jednotematycznych.

5. Analiza problemów – 5Why, Ishikawa, QRQC, A3.

6. Wsparcie przy nowych uruchomieniach – zatwierdzanie i walidacja procesu.

7. Komunikacja z klientem – raportowanie wyników, wyjaśnianie odchyleń.

Bycie Inżynierem Jakości Procesu oznacza, że jesteś pierwszą linią obrony przed chaosem. Twój sukces polega na tym, że klient widzi stabilny proces, produkcja czuje wsparcie, a Ty… masz satysfakcję, że problem został rozwiązany zanim trafił na biurko kierownika jakości.

Inżynier Jakości Procesu – Najważniejsze narzędzia i metody pracy

„Bez narzędzi jakości jesteś jak mechanik bez kluczy”. I jest w tym sporo prawdy. Ale równie ważne jest, żeby wiedzieć kiedy, jak i po co ich używać, bo nic tak nie demotywuje produkcji, jak papierologia, która nie rozwiązuje problemu.

Core Tools – fundament codziennej pracy

1. APQP – Advanced Product Quality Planning

Planowanie jakości na etapie projektowania i uruchomienia. Dla Process QE kluczowy jest Faza: Feedback, Assessment & Corrective Action, bo tu sprawdzasz, czy proces faktycznie działa tak, jak zaplanowano w FMEA i planach kontroli. Jeśli APQP jest zrobione „dla klienta”, a nie dla procesu, to problemy i tak wrócą – tylko później i drożej.

2. PPAP – Production Part Approval Process

Formalne zatwierdzenie komponentu i procesu przez klienta. Proces QE pilnuje, żeby:

• Plany Kontroli odzwierciedlały realną produkcję,

• dane SPC były aktualne i wiarygodne,

• dokumentacja była spójna z CSR klienta.

Najczęstszy błąd? Dane z „idealnych” prób produkcyjnych, które nijak mają się do realiów seryjnych.

3. FMEA – Failure Mode and Effects Analysis

Twoje pole minowe i mapa w jednym. Process QE korzysta z PFMEA, żeby:

• identyfikować krytyczne punkty w procesie,

• ustalać plan kontroli pod kątem charakterystyk specjalnych,

• planować działania zapobiegawcze.

Dobre PFMEA to nie „checklist” – to dokument, który żyje i reaguje na zmiany w procesie.

4. MSA – Measurement System Analysis

Jeśli pomiary są niewiarygodne, wszystkie dane z SPC można wyrzucić do kosza. W 80% przypadków problem z danymi SPC to nie proces, tylko błąd w systemie pomiarowym. Process QE dba, żeby:

• GR&R, bias, linearity były w normie,

• systemy pomiarowe były okresowo weryfikowane,

• operatorzy znali procedury pomiarowe.

5. SPC – Statistical Process Control

Często największym wyzwaniem nie jest analiza, tylko to, żeby dane były wprowadzane na czas. SPC to twój radar w codziennej pracy.

• Analiza kart kontrolnych,

• reagowanie na punkty „out-of-control”,

• korekty procesu zanim produkt stanie się niezgodny.

Jak rozpocząć karierę na stanowisku Inżyniera Jakości Procesu

Nie każdy rodzi się Inżynierem Jakości Procesu. Większość osób trafia tu z innych stanowisk — często przez przypadek, czasem przez świadomy wybór. I to jest dobra wiadomość: w tę rolę da się wejść stopniowo, pod warunkiem, że konsekwentnie budujesz swoje kompetencje.

Typowe ścieżki wejścia w rolę Process QE

1. Kontroler jakości

   • Start w kontroli jakości dostaw, międzyoperacyjnej lub finalnej.

   • Poznajesz rysunki, charakterystyki specjalne, podstawowe narzędzia pomiarowe.

   • Plus: uczysz się praktyki „na żywo” w procesie.

2. Technik/inżynier produkcji

   • Znasz proces od strony technologicznej, co ułatwia zrozumienie jego wpływu na jakość.

   • Często masz już kontakt z działem jakości przy rozwiązywaniu problemów.

3. Specjalista ds. jakości wyrobu (Product QE)

   • Masz doświadczenie w reklamacjach, PPAP, APQP.

   • Przechodzisz w stronę proaktywnego zarządzania jakością w procesie.

Jeśli już jesteś w organizacji produkcyjnej — zgłaszaj chęć udziału w projektach jakościowych, nawet jeśli formalnie nie należą do Twoich obowiązków. To świetny sposób na „wejście” w obszar Process QE. Pamiętaj, że bycie proaktywnym przynosi o wiele więcej korzyści niż bycie reaktywnym. Dlaczego? Ponieważ zwiększasz wachlarz możliwości.

Ta zasada sprawdza się świetnie nie tylko zawodowo, ale także w życiu prywatnym.

Jakie kompetencje są przyszłościowe w pracy Inżyniera Jakości Procesu?

Branża automotive jest dziś na takim etapie, że klasyczne narzędzia jakości (SPC, FMEA, audyty) to już „must have”, ale coraz częściej firmy patrzą też na to, co potrafisz zrobić ponad standard. I tu wchodzą kompetencje, które za 3–5 lat mogą być Twoim największym wyróżnikiem na rynku pracy.

1. Analityka danych procesowych

Już dziś większość maszyn i systemów produkcyjnych zbiera gigantyczne ilości danych. Problem? Niewielu inżynierów potrafi je przeanalizować i wyciągnąć z nich wnioski szybciej niż klient zadzwoni z reklamacją.

• Umiejętność pracy z narzędziami typu Power BI, Tableau, Minitab czy nawet zaawansowany Excel, to złoto.

• Znajomość podstaw statystyki i wizualizacji danych pozwala przewidzieć problemy, zanim pojawią się w procesie.

Dzięki temu zamiast codziennie patrzeć na 50 raportów SPC, tworzysz dashboard, który automatycznie wyróżnia procesy z ryzykiem wyjścia poza granice kontrolne.

2. Wykorzystanie AI w jakości

Sztuczna inteligencja to nie tylko ChatGPT czy generowanie obrazków. W automotive AI może:

• analizować zdjęcia i sygnały z kamer w kontroli wizualnej,

• przewidywać awarie maszyn na podstawie trendów w danych,

• pomagać w analizie tekstów z reklamacji czy raportów 8D.

Trenujesz model AI, który na podstawie zdjęć detali z kontroli wizualnej automatycznie odrzuca niezgodne elementy — szybciej i precyzyjniej niż człowiek.

Oczywiście wcześniej warto sprawdzić wewnętrzne jakimi informacjami można zasilać dany model.

3. Digitalizacja procesów jakościowych

Papierowe plany kontroli i segregatory z FMEA odchodzą do lamusa. Firmy inwestują w:

• śledzenie produkcji w czasie rzeczywistym,

• dokumenty aktualizowane w chmurze,

• cyfrowe checklisty i audyty – z automatycznym generowaniem raportów i powiadomień.

4. Programowanie i automatyzacja raportowania

Jest to już trochę wyższy poziom. Nie trzeba być pełnoetatowym programistą, ale znajomość podstaw Python, VBA czy SQL może znacząco przyspieszyć Twoją pracę.

• Automatyczne pobieranie danych z systemów,

• Generowanie raportów SPC,

• Analiza trendów bez klikania setek arkuszy.

Za kilka lat standardem będzie Inżynier Jakości Procesu, który nie tylko reaguje na problemy, ale potrafi je przewidzieć dzięki analizie danych, sprawnie wykorzystuje AI i automatyzację w codziennej pracy oraz zarządza procesami w pełni cyfrowym środowisku. To właśnie te umiejętności staną się granicą oddzielającą „dobrego” od „świetnego” specjalisty w tej roli.

Autor: Dariusz Kowalczyk