Zarządzanie jakością to zespół narzędzi, sposób podejścia, filozofia działania, które pozwalają na stworzenie i utrzymanie struktur niezbędnych w całej współpracy z klientem, od komunikacji, po cały pozostały zakres współpracy wraz z dostarczeniem wyrobu gotowego oraz wsparciem posprzedażowym (reklamacje, części zamienne).
Poprawnie funkcjonujące zarządzanie jakością jako rezultat daje zapewnienie klienta, że otrzyma on produkt o odpowiednim standardzie, który będzie dla niego satysfakcjonujący wraz z całą specyfikacją techniczną.
Dodatkowo takie podejście daje gwarancję, że firma funkcjonuje zgodnie z normami ISO (lub normami branżowymi), dba o ciągłe doskonalenie. Oznacza to, że na podstawie danych i wyników badań, poszukuje się rozwiązań, które mogą zoptymalizować pracę, tym samym ograniczając koszty.
Zarządzanie jakością – historia i ewolucja podejścia do jakości w przemyśle
Zarządzanie jakością ma swoje korzenie w czasach rewolucji przemysłowej. To właśnie tutaj produkcja masowa zaczęła dominować nad rzemieślniczym podejściem. Pierwszym znaczącym krokiem był rozwój metod kontroli jakości na początku XX wieku, zapoczątkowany przez takich pionierów jak Walter Shewhart. Opracował on zasady statystycznej kontroli jakości (SPC) .
W latach 50. I 60. XX wieku, zarządzanie jakością zaczęło nabierać bardziej strategicznego charakteru, szczególnie w Japonii, gdzie filozofia Kaizen (ciągłe doskonalenie) oraz systemy takie jak Total Quality Management (TQM) zaczęły być powszechnie stosowane. Firmy takie jak Toyota wdrażały metodologie Lean Management, których celem była eliminacja marnotrawstwa i maksymalizacja efektywności produkcji.
Przykłady zastosowań w różnych branżach
Motoryzacja
W branży motoryzacyjnej zarządzanie jakością jest absolutnie niezbędne. Procesy takie jak FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) pomagają zidentyfikować potencjalne problemy w projektowaniu i produkcji pojazdów, zanim trafią one do klientów.
Producenci tacy jak BMW, Toyota czy Volkswagen stosują metodologie Six Sigma oraz Lean Management, aby zapewnić maksymalną efektywność i redukcję błędów.
Farmacja
W sektorze farmaceutycznym zarządzanie jakością ma bezpośredni wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo pacjentów. Firmy farmaceutyczne muszą przestrzegać rygorystycznych norm GMP (Good Manufacturing Practice), które regulują każdy etap produkcji – od badań laboratoryjnych po dystrybucję leków.
Technologie informacyjne (IT)
W IT zarządzanie jakością skupia się na zapewnieniu niezawodności systemów i aplikacji. Firmy rozwijające oprogramowanie stosują strategie takie jak Agile oraz DevOps, aby zwiększyć efektywność procesu produkcyjnego i minimalizować liczbę błędów.
Narzędzia wykorzystywane w zarządzaniu jakością to między innymi:
- Diagram Ishikawy
- Analiza FMEA
- Diagram Pareto
- Karty kontrolne
- Mapa procesów
- 5W2H
- Benchmarking
- Kaizen
- Six Sigma
- Lean Management
- Total Quality Management (TQM)
- QRQC
Poza standardowymi narzędziami, w codziennych zadaniach związanych z priorytetyzacją dostępne są aplikacje, technologie oraz oprogramowania, które znacznie ułatwiają cały proces, automatyzując jego część. Możemy tutaj wymienić m. in.:
- Trello – do tworzenia tablic z zadaniami, bardzo dobre rozwiązanie do pracy zespołowej
- Systemy ERP – wspierające zarządzanie zasobami i dokumentacją, pomagające w integracji procesów w firmie
- Asana – narzędzie do zarządzania projektami, które usprawnia organizację pracy zespołów
- Zoom i MS Teams – ułatwiające komunikację i organizację spotkań online
- Excel, PowerPoint i Word – klasyczne programy wspierające analizy, raportowanie i dokumentację
Wspomniane narzędzia są szeroko wykorzystywane przez pracowników działu jakości, inżynierii oraz produkcji, wspierając efektywność operacyjną i strategiczne zarządzanie projektami.
Rola kompetencji miękkich w zarządzaniu jakością
Choć zarządzanie jakością kojarzy się głównie z analizą danych, dokumentacją i audytami, coraz większe znaczenie mają tzw. kompetencje miękkie. Skuteczny specjalista ds. jakości to nie tylko osoba znająca normy i narzędzia, ale też potrafiąca prowadzić trudne rozmowy z dostawcami, przekonywać operatorów do wdrażania standardów czy usprawniać komunikację międzydziałową.
Ważne jest też ciągłe podnoszenie świadomości pracowników. Oznacz to, że osoba koordynująca prace związane z systemem zarządzania jakości będzie musiała wykazać się proaktywnością poprzez ciągłe angażowanie innych działów.
Umiejętność słuchania, budowania relacji i radzenia sobie z konfliktem są dziś równie ważne jak znajomość FMEA czy SPC. W dynamicznym środowisku produkcyjnym liczy się nie tylko jakość produktu – ale też jakość współpracy.
Wpływ sztucznej inteligencji (AI) na zarządzanie jakością
Od 2023 roku coraz więcej firm produkcyjnych testuje możliwości sztucznej inteligencji – przede wszystkim narzędzi opartych na języku naturalnym, takich jak ChatGPT. AI wspiera dziś inżynierów jakości m.in. w tworzeniu standardów operacyjnych, analizie danych z reklamacji czy planowaniu działań korekcyjnych.
Choć potencjał tej technologii jest ogromny, kluczowe pozostaje właściwe jej zastosowanie. Przykładowo, w testach AI zdarza się popełniać błędy w prostych obliczeniach matematycznych – dlatego rekomenduje się zasadę „double check” przy każdej analizie generowanej przez algorytm.
Sztuczna inteligencja nie zastępuje doświadczenia specjalistów, ale może stanowić realne wsparcie w codziennych zadaniach, zwłaszcza tam, gdzie liczy się szybkość działania i dostęp do szerokiego kontekstu informacji.
W zarządzaniu jakością może to oznaczać m.in. szybsze wykrywanie niezgodności, lepsze planowanie audytów i sprawniejsze wdrażanie działań korygujących.
Autorka: Klaudia Kwiatkowska-Sarkar
